پترولوژی و ژئوشیمی گنبدهای ساب ولکانیک منطقه شرق رزّه (شمال شرق ترود)

منطقه رزّه در شرق ترود وجنوب شرق شاهرود، در زون ایران مرکزی واقع شده است. در این منطقه، تعداد قابل توجّهی توده آذرین نیمه عمیق وجود دارد که عمدتاً به صورت گنبد و دایک (ندرتاً سیل) جایگزین شده اند. گنبدهای بازمین، اندرکوه شمالی و اندرکوه جنوبی از نمونه های بارز آن ها هستند. این گنبدها در میان سنگ های آتشفشانی و آتشفشانی- رسوبی ائوسن- الیگوسن؟ جایگزین شده اند و بر اساس مشاهدات صحرایی دارای سن جوان تر از ائوسن می باشند و دارای طیف ترکیبی غالب تراکی آندزی بازالتی و تراکی آندزیتی می باشند. سنگ های سازنده این گنبدها بافت های پورفیری، گلومروپورفیری، میکرولیتی- پورفیری، جریانی و غربالی نشان می دهند. سنگ های سازنده این گنبد ها حاوی آنکلاوهایی هستند که از لحاظ شکل، ترکیب کانی شناسی و سنگ شناسی بسیار متنوع می باشند. این آنکلاوها دارای ماهیت آمفیبولیتی، گنیسی، میکاشیستی، لخته های مافیک و میکروگرانولار مافیک می باشند. آنکلاوهای آمفیبولیتی، گنیسی و میکاشیستی شواهد بارز از آلایش ماگمایی توسط پوسته قاره ای به حساب می آیند. آنکلاوهای میکروگرانولار مافیک و لخته های مافیک شواهد بارزی از اختلاط ماگمایی می باشند. با توجه به زمین شناسی عمومی منطقه آنکلاوهای آمفیبولیتی و گنیسی از بخش های پوسته ای زیرین سرچشمه گرفته اند. آنکلاوهای میکروگرانولار مافیک، لخته های مافیک حاصل تبلور اولیه اجزاء مافیک ماگما و اختلاط بعدی آنها در خلال صعود ماگما می باشند. همچنین با توجه به نتایج آنالیزهای شیمیایی و دیاگرام های ژئوشیمیایی، این سنگ ها روند تبلور تفریقی تقریباً یکنواختی نشان می دهند. بر اساس دیاگرام های عناصر ناسازگار- ناسازگار، ناسازگار- سازگار و سازگار- سازگار، سنگ-های مورد مطالعه از روند تبلور تفریقی همراه با آلایش و هضم پوسته (afc) پیروی می کنند، لیکن فرایند تبلور تفریقی بسیار موثرتر است. بر اساس نمودارهای عناصر خاکی نادر و نمودارهای عنکبوتی بهنجار شده، سنگ های مورد مطالعه از عناصر خاکی نادر سبک و عناصر لیتوفیل بزرگ یون، غنی شدگی و از عناصر نادر خاکی سنگین و برخی عناصر با قدرت میدانی بالا (ta و nb) تهی شدگی نشان می دهند. این موارد با ویژگی های ماگماهای محیط های کمان قاره ای متناسب و سازگار می باشد. براساس ویژگی های ژئوشیمیایی، سنگ های مورد مطالعه در زمره آداکیت های سیلیس پایین قرار می گیرند. آداکیت های سیلیس پائین (lsa) از ذوب پریدوتیت گوه گوشته ای متاسوماتیسم شده توسط سیالاات آزاد شده در طی فروررانش و دگرگونی ورقه اقیانوسی فرورونده نئوتتیس سبزوار، حاصل شده اند.